ตูมันเตี้ย

ผังฉันทลักษณ์ กาพย์ยานี11


คณะ

กาพย์ยานี ได้ชื่อว่ายานี ๑๑ เพราะ จำนวนพยางค์ใน ๒ วรรค หรือ ๑ บรรทัดรวมได้ ๑๑ พยางค์ ๑ บท มี ๔

วรรค วรรคหน้า ๕ พยางค์ วรรคหลัง ๖พยางค์

สัมผัสระหว่างวรรค

ใน ๑ บท มีสัมผัส ๒ คู่ สังเกตจากแผนผังและตัว

เพราะครูผู้นำทาง ใช่เรือจ้างรับเงินตรา

พุ่มพานจึงนำมา กราบบูชาพระคุณครู

สัมผัสระหว่างบท

พยางค์สุดท้ายของบทต้น สัมผัสกับพยางค์สุดท้ายของวรรคที่ ๒ของบทถัดไป

ตัวอย่าง

เพราะครูผู้นำทาง ใช่เรือจ้างรับเงินตรา

พุ่มพานจึงนำมา กราบบูชาพระคุณครู

หญ้าแพรกแทรกดอกไม้ พร้อมมาลัยอันงามหรู

เข็มดอกออกช่อชู จากจิตหนูผู้รู้คุณ

ตัวอย่างคำประพันธ์

สิบเอ็ดบอกความนัย หนึ่งบาทไซร้ของพยางค์

วรรคหน้าอย่าเลือนราง จำนวนห้าพาจดจำ

หกพยางค์ในวรรคหลัง ตามแบบตั้งเจ้าลองทำ

สัมผัสตามชี้นำ โยงเส้นหมายให้เจ้าดู

สุดท้ายของวรรคหนึ่ง สัมผัสตรึงสามนะหนู

หกห้าโยงเป็นคู่ เร่งเรียนรู้สร้างผลงาน

กาพย์ยานี ๑๑

กาพย์ยานีสิบเอ็ด สูตรสำเร็จจำให้ดี

ว่าหนึ่งบทนั้นมี สองบาทเน้นให้เห็นกัน

หนึ่งบทมีสองวรรค ต้องตระหนักหลักสำคัญ

ส่วนว่าวรรคหน้านั้น มีห้าคำที่นำมา

วรรคหลังมีหกคำ ต้องเน้นย้ำตามตำรา

สัมผัสพึงศึกษา ท้ายวรรคหน้าจงส่งไป

สัมผัสกับวรรคสอง ตามทำนองนิยมใช้

หนึ่งสองสามเลือกไป โบราณไม่บังคับมี

คำท้ายวรรคที่สอง ตามครรลองดูให้ดี

สัมผัสลงตรงที่ ท้ายวรรคสามงดงามตา

คำท้ายวรรคสามนี้ อาจจะมีสัมผัสมา

วรรคสี่ดีนักหนา แต่ว่าไม่บังคับจริง

มีไว้ก็ไพเราะ ดูให้เหมาะจะดียิ่ง

แต่งได้ทั้งชายหญิง ง่ายทุกสิ่งกาพย์ยานี